Zo kun je je immuunsysteem versterken tijdens de corona-uitbraak

Het coronavirus (COVID-19) is een virus dat een infectie in de luchtwegen veroorzaakt. Dit virus is niet eerder bij mensen geïdentificeerd en er is op dit moment nog geen vaccin voor COVID-19 beschikbaar. De beste manier om ziek worden te voorkomen, is door te voorkomen dat je aan het virus wordt blootgesteld. Of een andere maatregel die je kunt nemen, is het immuunsysteem versterken door je dieet en conditie te verbeteren. In dit artikel gaan we hier dieper op in, want hoe kun je effectief je immuunsysteem versterken tijdens deze wereldwijde pandemie?

Het coronavirus infecteert mensen en is makkelijk van persoon op persoon overdraagbaar. Het virus heeft zicht in korte tijd over de hele wereld verspreid. De ziekte dook eind 2019 in China op en sindsdien zijn er in  landen over de gehele wereld mensen mee gediagnosticeerd. Op 11 maart werd de uitbraak van coronavirus (COVID-19) door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) als een pandemie gekenmerkt.

Het coronavirus kan makkelijk van mens tot mens overgedragen worden als mensen dicht bij elkaar in de buurt zijn, op minder dan anderhalve meter afstand. De besmetting vindt plaats via respiratoire druppeltjes die worden geproduceerd wanneer een geïnfecteerde persoon hoest of niest. Deze druppeltjes kunnen via mond, neus of ogen het lichaam van andere mensen binnendringen en ze op deze manier ook infecteren. 

COVID-19: Wie loopt extra risico?

Het RIVM houdt op dit moment dezelfde risicogroepen aan als voor de jaarlijkse griepprik. Zij lopen een hoger risico om erg ziek te worden van deze ziekte.

Dit zijn onder andere:

• Oudere mensen (boven de 70)
• Mensen met (chronische) medische aandoeningen, zoals mensen met:
  • Hartfalen en hartstoornissen
  • Diabetes
  • Longproblemen

Als je vanwege je leeftijd of vanwege gezondheidsproblemen een hoger risico loopt om ernstig ziekt te worden door COVID-19, is het belangrijk om het risico op ziekte te verminderen door je immuunsysteem te versterken.  

Laat de media je het hoofd niet op hol brengen en raak niet in paniek, maar doe wat je kunt om jezelf en anderen te beschermen.

Hoe kun je het beste je immuunsysteem versterken?

Iedereen heeft het over je immuunsysteem versterken om het coronavirus te bestrijden, maar wat zijn de precieze stappen die je kunt volgen om je immuunsysteem sterk en gezond te houden?

Dit zijn de methoden die je kunt toepassen om je immuunsysteem op de korte termijn te versterken, om zo het risico op ziekte te verkleinen. 

1. Verminder stress 

Stress heeft een direct effect op je immuunsysteem. Wanneer je een stressvolle gebeurtenis ervaart, reageert je lichaam door hormonen zoals cortisol en adrenaline af te geven. Dit beïnvloedt de productie van T-cellymfocyten (1), een type immuuncel dat verantwoordelijk is voor het bestrijden van infecties. Zo kan je immuunsysteem stress op korte termijn de baas. Maar wanneer je last hebt van chronische stress, wordt je lichaam vatbaarder voor virussen (zoals het coronavirus) en bacteriële infecties. Een belangrijke vraag is dus: hoe kun je je immuunsysteem versterken als je je gestrest voelt?

Angst voor het coronavirus is normaal, maar laat het je emoties niet beheersen!

Het is belangrijk om te weten hoe je je stressniveaus kunt beheersen en verminderen. Neem meer tijd voor jezelf om te ontspannen, sport regelmatig, zorg dat je voldoende slaapt en laat je creativiteit af en toe even de vrije loop! 

Wees creatief. Misschien hou je ervan om te tekenen of te schilderen – en als dat je ding niet is, is kleuren misschien wel wat voor jou. Er zijn steeds meer volwassenen die ontdekken dat ze het heerlijk vinden af en toe hun gedachten op nul te zetten en te kleuren. En om goede reden: kleuren verlicht stress (2). 

Onderzoek heeft aangetoond dat kleuren een meditatief effect kan hebben. Er is zelfs aangetoond dat angstniveaus afnemen bij mensen die complexe geometrische patronen kleuren. Zo kun je met deze kleurrijke bezigheid je immuunsysteem versterken (3).

Er is ook aangetoond dat muziek goed is om het immuunsysteem te versterken (4). Vergeet dus niet dagelijks naar je favoriete nummers te luisteren.

2. Zorg dat je genoeg beweging krijgt (thuis)

Je immuunsysteem versterken kan ook met gematigde lichaamsbeweging, zo blijkt uit onderzoek. Zelfs de ernst van een infectie van de bovenste luchtwegen kan hierdoor verminderen. Maar overdrijf niet, want een overmaat aan lichaamsbeweging werkt averechts en kan stress juist verhogen, waardoor het cortisolgehalte in je lichaam toeneemt en je immuunsysteem verzwakt (5).  

Gematigde lichaamsbeweging houdt in: een verhoging van de hartslag met 50% – 70% voor ongeveer 150 minuten per week. Je krijgt dit al voor elkaar door bijvoorbeeld een stevige wandeling te maken of te joggen. En het beste is dat je niet naar een sportschool hoeft. Je kunt in je directe omgeving, in je achtertuin of zelfs binnenshuis oefenen tot de dreiging van het coronavirus is verdwenen. Hier zijn voorbeelden van oefeningen die je thuis kunt doen:

• Lopen of joggen op een loopband
• Sporten met de crosstrainer
• Touwtjespringen
• Deelnemen aan online fitness
• Kickboksen
• Dansen
• Traplopen
• Tuinieren en huishoudelijk werk zoals stofzuigen

3. Stop met roken

Het is algemeen bekend dat roken het risico op het ontwikkelen van een infectie van de bovenste luchtwegen verhoogt. COVID-19 is een ziekte die de longen aantast en als ze al door roken zijn beschadigd, zal het risico op complicaties toenemen. Een zeer effectieve manier om je immuunsysteem te versterken, is door te stoppen met roken. 

Door te stoppen met roken zal je immuunsysteem verbeteren en zal je beter voorbereid zijn op de effecten van het coronavirus. Trouwens, als je het lekker vindt om af en toe een glas wijn te drinken, biedt dit misschien juist wel enige bescherming, maar alleen voor niet-rokers (6). 

4. Zorg dat je voldoende slaapt

Je immuunsysteem versterken begint met een goede nacht slaap. Slaap speelt een grote rol bij het versterken en het reguleren van het immuunsysteem. 

Recent onderzoek toont aan dat het immuunsysteem zichzelf als het ware ‘aanvult’ terwijl je slaapt. Zelfs het overslaan van een enkele nacht slaap kan de werking van het immuunsysteem verminderen. 

Ons aangeboren immuunsysteem is de eerste verdedigingslinie tegen virale infecties. Het reageert namelijk onmiddellijk om de verspreiding van het virus door het hele lichaam te voorkomen. Dit gebeurt onder andere door zogenaamde “naturalkillercellen”, ook wel NK-cellen genoemd. Dit zijn een soort lymfocyten (witte bloedcellen) die zich in onze bloedbaan bevinden. Deze cellen spelen een cruciale rol in de eerste verdedigingslinie tegen virussen, omdat ze viraal geïnfecteerde cellen onmiddellijk kunnen herkennen en ze vervolgens snel elimineren. Onvoldoende nachtrust kan leiden tot een immuunsysteem dat minder adequaat reageert. Daarom is  vooral in deze tijden, waarin we allemaal een verhoogd risico op infectie lopen, voldoende nachtrust zeer belangrijk. 

Slaapgebrek vermindert witte bloedcellen

Dus je immuunsysteem versterken door simpelweg iets meer te slapen is echt mogelijk? Jazeker. Studies hebben aangetoond dat slaapgebrek tot een verminderde activiteit van de NK-cellen leidt. Dus als  je niet genoeg slaapt, beschermen deze cellen je minder goed en ben je vatbaarder voor verkoudheid, griep en ook voor het coronavirus. Hieronder bekijken we een studie waarin dit in detail wordt uitgelegd.

Een onderzoek naar slaap en de activiteit van NK-cellen

Een groep wetenschappers voerde verschillende onderzoeken uit om te testen of slaapverlies de dagwaarden van de cellulaire immuunfunctie verandert en wat het effect is van slaapgebrek tijdens de nacht op de activiteit van NK-cellen. In de studie werden 23 fysiek en mentaal gezonde mannelijke vrijwilligers onderzocht.

Na een nacht tussen 03.00  en 07.00 uur niet geslapen te hebben, was de activiteit van de NK-cellen bij 18 van de 23 proefpersonen vermindert. De gemiddelde effectiviteit om virussen te bestrijden nam significant af.

In een andere studie werden 42 fysiek en mentaal gezonde mannelijke vrijwilligers onderzocht die ‘s nachts tussen 22.00 en 03.00 wakker bleven. Ook hier werd een vermindering van de natuurlijke immuunreactie vastgesteld, gemeten aan de hand van de activiteit van de NK-cellen..  

In beide onderzoeken was de celactiviteit van de NK-cellen na een nacht van herstelslaap teruggekeerd naar het uitgangsniveau.

Deze onderzoeksresultaten tonen het effect van  nachtrust op het de natuurlijke werking van het immuunsysteem en laten zien  dat zelfs een bescheiden slaapgebrek een vermindering van de activiteit van de NK-cellen kan veroorzaken. 

Je immuunsysteem verbeteren kan dus inderdaad door ervoor te zorgen dat je goed slaapt. Dit stimuleert de activiteit van de NK-cellen die virussen elimineren en je gezond houden. Daarentegen zal slaapgebrek je immuunrespons juist verminderen (7,8).

Het verband tussen slaap en luchtweginfecties

Daarnaast is er ook  een verband tussen onvoldoende slaap en infecties van de bovenste luchtwegen. Een onderzoek onder meer dan 22.000 Amerikanen toonde aan dat degenen die 5 uur of minder per nacht sliepen, of die aangeven slecht te slapen, in de 30 dagen voorafgaand aan het onderzoek vaker melding hadden gemaakt van een verkoudheid of een luchtweginfectie dan degenen die 6 tot 9 uur per nacht sliepen (9).

Als je last hebt van slapeloosheid, omdat je je zorgen maakt over het coronavirus, probeer jezelf dat te ontspannen voordat je ‘s avonds naar bed gaat. Zo voorkom je dat je midden in de nacht wakker wordt. 

Tips om te ontspannen voor het slapen:

• Ontspan jezelf ‘s avonds voor het slapen door een boek te lezen of naar ontspannende muziek te luisteren
• Zorg ervoor dat je slaapkamer comfortabel is door te zorgen voor de juiste temperatuur, verlichting en een minimum aan geluid, zodat je makkelijker in slaap valt en in slaap blijft. 
• Het is belangrijk dat je bed comfortabel is
• Zorg ervoor dat je slaapkamer een plek van rust is en leg elektronica die afleidt  (zoals je mobieltje) zo nodig in een andere kamer
• Eet geen van zware maaltijden in de paar uur voordat je naar bed gaat
• Vermijd cafeïne in de namiddag
• Neem geen middagdutjes (of maak ze korter)
• Neem een goed magnesiumsupplement
• Drink iets waardoor je ontspant, bijvoorbeeld kamillethee. Hiervan is aangetoond dat het slaap en ontspanning bevordert. 
• Ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op

5. Verbeter je dieet

Onderzoek suggereert dat voedingstekorten je immuunsysteem kunnen verzwakken, waardoor je  kwetsbaarder bent voor infecties. Veranderingen aanbrengen in je dieet kan het immuunsysteem versterken. 

Terwijl tekortkomingen van de meeste voedingsstoffen tot een verminderde immuunreactie leiden, wordt een toename van  sommige micronutriënten juist geassocieerd met een verbetering van bepaalde immuunreacties (10).

Het eten van gezond en vers voedsel is zeer belangrijk voor een goede gezondheid en kan je immuunsysteem versterken, maar toch kun je alsnog een tekort hebben aan bepaalde belangrijke voedingsstoffen. Veel oudere volwassenen verkrijgen bijvoorbeeld niet genoeg voedingsstoffen uit hun dieet. Eén manier om dit op te lossen, is door het nemen van voedingssupplementen van hoge kwaliteit. 

Eet genoeg fruit en groente 

Het eten van groente en fruit kan het immuunsysteem versterken. 

Onderzoek toont aan dat het eten van groenten en fruit niet alleen de  productie van T-cellen verhoogt, maar ook wordt geassocieerd met lagere niveaus van C-reactief proteïne (een marker voor ontsteking) (11). In ernstige gevallen leidt het coronavirus ertoe dat het lichaam met een zeer heftige ontstekingsreactie reageert, waardoor niet alleen het virus wordt aangevallen, maar ook gezonde cellen. Door het volgen van een gezond dieet, kun je de ontstekingsniveaus in het lichaam op peil houden. Dit kan enige bescherming bieden tegen de ergste effecten van het coronavirus.

Ook door het verminderen van vet kun je het immuunsysteem versterken. Onderzoek toont aan dat oliën de effectiviteit van witte bloedcellen kunnen verminderen en dat vetrijke diëten de werking van het immuunsysteem kunnen verminderen, omdat ze de darmflora veranderen (12,13). Ook het handhaven van een gezond gewicht kan het immuunsysteem bevorderen, omdat overtollig vet het immuunsysteem beïnvloedt. Obesitas is in verband gebracht met een verhoogd risico op influenza en andere infecties zoals longontsteking (14).

Vermijd bewerkte voedingsmiddelen, gefrituurde etenswaren, suikers, overmatige (geraffineerde) koolhydraten en geconserveerd of gezouten vlees.

Hoewel er geen bewijs voor is dat voedsel een bron is om het coronavirus over te dragen, is het belangrijk om hygiënisch met voedsel om te gaan. Zo voorkom je dat er bacteriën en virussen op voedsel terecht kunnen komen. Het is belangrijk om fruit en groente grondig te wassen. Verhit eten door en door om bacteriën te doden en deel geen eten dat al op je bord heeft gelegen.

Het immuunsysteem versterken door je dieet te veranderen

✶ Voedingsmiddelen die het immuunsysteem versterken  (informatie gebaseerd op wetenschappelijke studies)

• Zuivelvrije en ongezoete pure chocolade

Theobromine, een antioxidant in donkere chocolade, stimuleert het immuunsysteem en bestrijdt  ontstekingen (15).

Pure chocolade heeft ook een positief effect op stressvermindering.

• Bosbessen

Bosbessen bevatten anthocyanine, een flavonoïde met antioxiderende eigenschappen die het immuunsysteem helpt te stimuleren. 

Een systematische review en meta-analyse uit 2016 toonde aan dat flavonoïden een essentiële rol spelen in het immuunsysteem van de luchtwegen. Resultaten van onderzoeken toonden aan dat mensen die voedsel aten dat rijk was aan flavonoïden, minder kans hadden op een infectie van de bovenste luchtwegen of verkoudheid dan degenen die dat niet deden (16). Er waren in totaal veertien studies bestudeerd.

• Curcumine of kurkuma

Kurkuma is een specerij die veel wordt gebruikt in Aziatische gerechten. Het eten van kurkuma kan de immuunreactie verbeteren, omdat het een hoog gehalte aan curcumine bevat. 

Volgens een review uit 2017 heeft curcumine antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen.

Het Kurkuma Curcumine supplement van Intelligent Labs bevat curcumine fytosoom, een uitstekende ontstekingsremmer. In studies is zelfs aangetoond dat het ontstekingsniveaus in het lichaam tot 1600% vermindert, gemeten aan de hand van de verlaging van het c-reactieve proteïnegehalte (17).

• Vis rijk aan omega-3

Tonijn, zalm, sardines en andere vette vis is een rijke bron van omega-3-vetzuren. Omega-3 kan je helpen je immuunsysteem te versterken.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat omega-3-vetzuren met een lange keten het immuunsysteem helpen versterken door de werking van immuuncellen te verbeteren. De nieuwe bevindingen tonen aan dat DHA-rijke visolie de activiteit van witte bloedcellen, ook wel B-cellen genoemd, verbetert.  Deze cellen spelen een belangrijke rol bij het beschermen van het lichaam tegen virale infecties. 

B-cellen in de lymfeklieren van de luchtwegen zijn bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het merendeel van de beschermende antivirale reacties tijdens een influenza-infectie (18).

Het Omega-3-visolie supplement van Intelligent Labs biedt de meest krachtige en effectieve visolie met de hoogste omega-3 sterkte. Elke portie bevat 3000 mg triglyceride visolie met 1224 mg EPA en 816 mg DHA.

• Broccoli

Broccoli is een bron van vitamine C en bevat krachtige antioxidanten, zoals sulforafaan. Om deze reden is het een uitstekend idee om regelmatig broccoli te eten, want zo kun je de gezondheid van je immuunsysteem versterken. 

Uit het onderzoek bleek ook dat het antioxidantengehalte van broccoli beter behouden blijft in de magnetron dan wanneer het in water gekookt wordt. Hoe langer broccoli in water gekookt wordt, hoe meer het antioxidantengehalte vermindert (19).

• Zoete aardappelen

Zoete aardappelen zijn over het algemeen rijk aan bètacaroteen, een soort antioxidant dat de schil van de aardappelen een oranje kleur geeft. Bètacaroteen is een bron van vitamine A.

Vitamine A staat bekend als een ontstekingsremmende vitamine vanwege zijn belangrijke rol bij het verbeteren van de immuunfunctie (20). 

• Spinazie

Gezonde, groene spinazie kan het immuunsysteem versterken, omdat het veel essentiële voedingsstoffen en antioxidanten bevat (21). Zo bevat het onder andere flavonoïden, carotenoïden, vitamine C en vitamine E. Al deze voedingsmiddelen kunnen de capaciteit van het immuunsysteem om infecties te bestrijden, vergroten. (22).

Uit eerder onderzoek is ook gebleken dat flavonoïden kunnen helpen bij het voorkomen van verkoudheid bij gezonde mensen (23).

• Gember

Gember is een sterke antioxidant waarvan is aangetoond dat het je immuunsysteem van nature stimuleert. Het bevat veel vitamines, waaronder magnesium, ijzer, zink en calcium. Gember helpt verkoudheidsvirussen te doden en er wordt ook vaak gezegd dat het koorts bestrijdt (24).

• Knoflook

Dit is als vanouds een middel dat gebruikt wordt voor de preventie van verkoudheid en andere ziekten. 

Knoflook heeft een antivirale werken en is vooral effectief tegen virussen als het rauw wordt gegeten.

In een studie is onderzocht of het nemen van knoflooksupplementen met allicine het risico op verkoudheid verminderde. De deelnemers die een placebo gebruikten, hadden twee keer zoveel last van verkoudheid als de deelnemers die de knoflooksupplementen namen (25).

• Groene thee

Omdat groene thee slechts een kleine hoeveelheid cafeïne bevat, is het een goed alternatief voor zwarte thee of koffie. 

Net als bosbessen bevat groene thee een groep flavonoïden, catechinen genaamd, die virale infecties lijken te remmen door enzymen te blokkeren waardoor de infectie zich kan verspreiden (16).

• Kefir

Kefir is een gefermenteerde melkdrank en doet denken aan dunne yoghurt. Het is gemaakt van kefirkorrels, een specifieke mesofiele symbiotische cultuur. 

Onderzoek wijst uit dat het drinken van kefir het immuunsysteem kan versterken. Volgens een review uit 2017 hebben verschillende onderzoeken aangetoond dat regelmatige consumptie van kefir kan helpen bij: het bestrijden van bacteriën, het verminderen van ontstekingen en het verhogen van de antioxidantactiviteit (26).

• Zonnebloempitten

Zonnebloempitten zijn een rijke bron van vitamine E, een antioxidant. Net als andere antioxidanten verbetert vitamine E de immuunfunctie. Het doet dit door vrije radicalen te bestrijden die cellen kunnen beschadigen (27).

• Amandelen

Ook amandelen zijn een uitstekende bron van vitamine E. Zoals hierboven genoemd is vitamine E een antioxidant dat de werking van je immuunsysteem helpt te bevorderen. Behalve vitamine E bevatten amandelen mangaan, magnesium, vezels, ijzer en eiwitten – allemaal essentieel voor een goed functionerend immuunsysteem (28).

• Kiwi’s en sinaasappelen

Kiwi’s en sinaasappelen zijn een uitstekende bron van vitamine C – de vitamine waar veel mensen hun vertrouwen in stellen wanneer ze verkouden zijn. Hoewel onderzoekers nog steeds niet precies weten wat de precieze werking is, kan vitamine C de duur van verkoudheidsverschijnselen verkorten en de werking van het menselijke immuunsysteem verbeteren.

Vitamine C kan infecties, die door een virus worden veroorzaakt,  verlichten of voorkomen – met name verkoudheid (29).

• Rode paprika

Voor mensen die suiker in fruit proberen te vermijden, is de rode paprika een uitstekende alternatieve bron van vitamine C.  Rode paprika bevat twee keer zoveel vitamine C als citrusvruchten. Daarnaast is hij rijk aan vitamine A en quercetine. Quercetine speelt een belangrijke rol in de bestrijding van schade aangebracht door vrije radicalen, wat in verband wordt gebracht met chronische ziekten. 

Bovendien kunnen de antioxiderende eigenschappen ervan helpen om ontstekingen en allergiesymptomen te verminderen en de bloeddruk te verlagen.  

Een onderzoek uit 2016 toonde aan dat quercetine een influenza-infectie, met een verscheidenheid aan virusstammen, remde (30).

Het immuunsysteem versterken met vitamines en mineralen

• Vitamine D

Een review uit 2012, waarin 5 klinische onderzoeken werden bestudeerd, toonde aan dat het nemen van vitamine D-supplementen kan helpen om luchtweginfecties te voorkomen (31).

Het is belangrijk om het vitamine D-gehalte in je lichaam binnen het normale bereik te houden (tussen 50 en 175 nmol / L). Vooral in de wintermaanden kunnen vitamine D-spiegels makkelijk dalen. De vitamine D-waarden in het lichaam kunnen getest worden met een vitamine D-bloedtest of tijdens een volledige gezondheidscontrole. 

• Vitamine C

Vitamine C is één van de grootste boosters van het  immuunsysteem. Een tekort aan vitamine C kan je zelfs vatbaarder maken voor ziektes. Omdat je lichaam het niet zelf produceert of opslaat, is dagelijkse inname van vitamine C  van essentieel belang voor een goede gezondheid.

Het verband tussen vitamine C en het voorkomen van luchtweginfecties is nog niet onomwonden bewezen. Als je eenmaal geïnfecteerd bent, lijkt vitamine C de duur van de infectie te verkorten (32,33). Tegelijkertijd is het moeilijk om vitamine C in een bloedtest te meten, omdat de vitamine C-spiegel snel verandert afhankelijk van wat je net hebt gegeten. Vitamine C is echter veilig in te nemen, omdat een teveel in het lichaam simpelweg via de urine afgevoerd wordt.

Het lijkt zinvol om je dieet met vitamine C aan te vullen, vooral als je last heb van een infectie. 

Er zijn wetenschappers die beweren dat de coronavirus-pandemie drastisch kan worden vertraagd of gestopt door het onmiddellijk en wijdverbreide gebruik van hoge doses vitamine C. Ze baseren hun beweringen op eerdere onderzoeken, die hoge doses vitamine C in verband brengen met het voorkomen en het behandelen van luchtweginfecties.

Tot op dit moment is er echter geen bewijs voor de effectiviteit van vitamine C bij het voorkomen of genezen van infecties veroorzaakt door het coronavirus. De werking van vitamine C op het coronavirus wordt momenteel wel in China onderzocht, blijkt uit documenten. Het onderzoek is waarschijnlijk pas in september van dit jaar afgerond. Momenteel wordt Vitamine C dus niet beschouwd als een behandelingmethode.

• Vitamine B6

Deze vitamine heeft een belangrijke ondersteunende functie in het immuunsysteem. Kip en koudwatervissen, zoals zalm en tonijn, bevatten veel vitamine B. Ook groene groenten en kikkererwten zijn een goede bron van vitamine B6.

• Vitamine E

Deze vitamine is een sterke antioxidant die in hogere concentraties in de immuuncellen wordt gevonden dan in andere bloedcellen. Vitamine E is één van de meest effectieve voedingsstoffen waarvan bekend is dat ze de immuunfunctie in balans houden – vooral bij ouderen.

Het is aangetoond dat een vitamine E-tekort de normale functie van het immuunsysteem vermindert. Dit kan echter worden hersteld door vitamine E-repletie (34).

• Selenium

Selenium is een sporenmineraal en een krachtige antioxidant die het immuunsysteem ondersteunt. Moderne landbouwmethoden zijn er verantwoordelijk voor dat het gehalte aan selenium in de bodem uitgeput raakt. Dit heeft een directe invloed op de hoeveelheid selenium die in het voedsel zit dat we eten. Een gebrek aan selenium lijkt tot een hoger risico op virale infecties te leiden – waaronder SARS – en ook tot een snellere mutatie van virussen (35).

Het meten van de bloedspiegels en het corrigeren van een tekort kan misschien bescherming bieden tegen het coronavirus.

• Zink

Zink zal het coronavirus niet tegenhouden om je lichaam binnen te komen, maar het kan je wel helpen om er sneller van te herstellen. Uit een meta-analyse uit 2012, waaraan meer dan 2000 mensen deelnamen, bleek dat de groep die orale zinksupplementen gebruikte sneller herstelde van verkoudheid dan mensen in de placebogroep (36).

• Probiotica

De bacteriën in je darmen zijn een relatief nieuw onderzoeksgebied, maar we leren elke dag meer over de gunstige effecten van vezels en probiotica voor een gezond darmflora. 

Verrassend genoeg spelen je darmbacteriën een essentiële rol bij het reguleren van je immuunsysteem. In 2015 werd een studie uitgevoerd op 4000 volwassenen en kinderen. Hieruit bleek dat de groep die probiotica nam beter beschermd was tegen luchtweginfecties dan de placebogroep (37). Een uitstekende manier om de goede bacteriën in je darmen te vergroten, is door te zorgen dat je meer vezels binnenkrijgt. Of je kunt een probioticum nemen in de vorm van gekweekt voedsel  zoals zuurkool of yoghurt met probiotica. Als deze voedingsmiddelen niet je favoriet zijn, zijn probiotica ook als supplement beschikbaar. 

Voor de probiotica van IntelligentLabs hebben we de meest effectieve bacteriestammen geselecteerd. Onze probiotica is speciaal samengesteld voor volwassenen, vrouwen en kinderen.

Natuurlijk is je immuunsysteem versterken zeer belangrijk, maar uiteindelijk is de meeste effectieve manier om je tegen het virus te beschermen, voorkomen dat je er aan wordt blootgesteld (38). 

Voorkom blootstelling aan het virus

• Was je handen voor tenminste 20 seconden met water en zeep. Vooral als je op een openbare plek bent geweest en na het snuiten van je neus, na hoesten en niezen. Als water en zeep niet beschikbaar zijn, gebruik dan een desinfecterende handgel met minstens 60% alcohol.
• Raak je ogen, neus of mond niet aan met ongewassen handen.
• Vermijd direct contact met zieke mensen.
• Houd afstand van andere mensen als het coronavirus (COVID-19) zich in je gemeenschap bevindt.
• Bedek je neus en mond met een tissue als je hoest of niest en gooi het daarna in de prullenbak. Als er geen tissue beschikbaar is, hoest of nies dan in je elleboog of mouw, maar niet in je handen. 
• Reinig en desinfecteer oppervlakken die aangeraakt worden vaak. Denk aan tafels, deurknoppen, lichtschakelaars,, bureaus, computers, telefoons, toetsenborden, gootstenen, toiletten en werkbladen.
• Reinig vuile oppervlakken – gebruik een schoonmaakmiddel of zeep en water voordat je ze desinfecteert
• Draag handschoenen, vooral in openbare plaatsen zoals de supermarkt of het openbaar vervoer. 

Referenties

1. Segerstrom, S. C., & Miller, G. E. (2004). Psychological stress and the human immune system: a meta-analytic study of 30 years of inquiry. Psychological Bulletin, 130(4), 601–630. 
2. Mantzios M, Giannou K. When Did Coloring Books Become Mindful? Exploring the Effectiveness of a Novel Method of Mindfulness-Guided Instructions for Coloring Books to Increase Mindfulness and Decrease Anxiety. Front Psychol. 2018;9:56.
3. Nancy A. Curry and Tim Kasser,Galesburg, IL, Can Coloring Mandalas Reduce Anxiety? Art Therapy: Journal of the American Art Therapy Association, 22(2) pp. 81-85 © AATA, Inc. 2005
4. Bittman BB, Berk LS, Felten DL, Westengard J, Simonton OC, Pappas J, Ninehouser M, Composite effects of group drumming music therapy on modulation of neuroendocrine-immune parameters in normal subjects. Altern Ther Health Med. 2001 Jan; 7(1):38-47.
5. Martin, S. A., Pence, B. D., & Woods, J. A. (2009). Exercise and respiratory tract viral infections. Exercise and sport sciences reviews, 37(4), 157–164. 
6. S Cohen, D A Tyrrell, M A Russell, M J Jarvis, and A P SmithDepartment of Psychology, Carnegie Mellon University, Pittsburgh, PA 15213. “Smoking, alcohol consumption, and susceptibility to the common cold.”, American Journal of Public Health 83, no. 9 (September 1, 1993): pp. 1277-1283.
7. M Irwin, J McClintick, C Costlow, M Fortner, J White, and J C Gillin. Partial night sleep deprivation reduces natural killer and cellular immune responses in humans. The FASEB Journal 1996 10:5, 643-653.
8. Irwin M, Mascovich A, Gillin JC, Willoughby R, Pike J, Smith TL. Partial sleep deprivation reduces natural killer cell activity in humans. Psychosom Med. 1994;56(6):493–498.
9. Prather, A. A., & Leung, C. W. (2016). Association of Insufficient Sleep With Respiratory Infection Among Adults in the United States. JAMA internal medicine, 176(6), 850–852.
10. Institute of Medicine (US) Committee on Military Nutrition Research. Military Strategies for Sustainment of Nutrition and Immune Function in the Field. Washington (DC): National Academies Press (US); 1999. 7, Nutrition and Immune Responses: What Do We Know?
11. Banafshe Hosseini, Bronwyn S Berthon, Ahmad Saedisomeolia, Malcolm R Starkey, Adam Collison, Peter A B Wark, Lisa G Wood, Effects of fruit and vegetable consumption on inflammatory biomarkers and immune cell populations: a systematic literature review and meta-analysis, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 108, Issue 1, July 2018, Pages 136–155.
12. McAnulty, L.S.; Nieman, D.C.; Dumke, C.L.; Shooter, L.A.; Henson, D.A.; Utter, A.C.; Milne, G.; McAnulty, S.R. Effect of blueberry ingestion on natural killer cell counts, oxidative stress, and inflammation prior to and after 2.5 h of running. Appl. Physiol. Nutr. Metab. 2011, 36, 976–984.
13. Rinninella E, Cintoni M, Raoul P, et al. Food Components and Dietary Habits: Keys for a Healthy Gut Microbiota Composition. Nutrients. Published online October 7, 2019; SoldatiL , Di Renzo L, Jirillo E, Ascierto PA, Marincola FM, De Lorenzo A. The influence of diet on anti-cancer immune responsiveness. J Transl Med. 2018;16:75-93.
14. Alwarawrah Y, Kiernan K, MacIver NJ. Changes in nutritional status impact immune cell metabolism and function. Front Immunol. 2018;9:1055-1069.
15. Martínez-Pinilla, E., Oñatibia-Astibia, A., & Franco, R. (2015). The relevance of theobromine for the beneficial effects of cocoa consumption. Frontiers in pharmacology, 6, 30. 
16. Somerville, V. S., Braakhuis, A. J., & Hopkins, W. G. (2016). Effect of Flavonoids on Upper Respiratory Tract Infections and Immune Function: A Systematic Review and Meta-Analysis. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 7(3), 488–497. 
17. Hewlings, S. J., & Kalman, D. S. (2017). Curcumin: A Review of Its’ Effects on Human Health. Foods (Basel, Switzerland), 6(10), 92.
18. Gutiérrez, S., Svahn, S. L., & Johansson, M. E. (2019). Effects of Omega-3 Fatty Acids on Immune Cells. International journal of molecular sciences, 20(20), 5028.
19. Yvette Porter, Antioxidant properties of green broccoli and purple-sprouting broccoli under different cooking conditions, Bioscience Horizons: The International Journal of Student Research, Volume 5, 2012, hzs004.
20.  Huang, Z., Liu, Y., Qi, G., Brand, D., & Zheng, S. G. (2018). Role of Vitamin A in the Immune System. Journal of clinical medicine, 7(9), 258.
21. Tahseen, Fatima & Miano, Tahseen. (2016). Nutritional Value Of Spinacia Oleraecea Spinach-an Overview. International Journal Of Life Sciences Ans Review. 2. 172-174. 10.13040/Ijpsr.0975-8232.Ijlsr.2.
22. Shaik-Dasthagirisaheb Y.B, Varvara G, Murmura G, Saggini A, Caraffa A, Antinolfi P, Tete S, Tripodi D, Conti F, Cianchetti E, et al. Role of vitamins D, E and C in immunity and inflammation. J. Biol. Regul. Homeost. Agents. 2013;27:291–295.
23. Somerville, V. S., Braakhuis, A. J., & Hopkins, W. G. (2016). Effect of Flavonoids on Upper Respiratory Tract Infections and Immune Function: A Systematic Review and Meta-Analysis. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 7(3), 488–497. 
24. Mashhadi, N. S., Ghiasvand, R., Askari, G., Hariri, M., Darvishi, L., & Mofid, M. R. (2013). Anti-oxidative and anti-inflammatory effects of ginger in health and physical activity: review of current evidence. International journal of preventive medicine, 4(Suppl 1), S36–S42. 
25. Allan, G. M., & Arroll, B. (2014). Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence. CMAJ : Canadian Medical Association journal = journal de l’Association medicale canadienne, 186(3), 190–199. 
26. Rosa DD, Dias MM, Grzeskowiak LM, Reis SA, Conceicao LL, Peluzio MD. Milk kefir: nutritional, microbiological and health benefits. Nutr Res Rev. 2017:1–15.
27. Nandha, Ruchika. (2014). Therapeutic Potential Of Sunflower Seeds: An Overview. 
28. Chen, C.‐Y., Lapsley, K. and Blumberg, J. (2006), A nutrition and health perspective on almonds. J. Sci. Food Agric., 86: 2245-2250.
29. Hemilä H. (2017). Vitamin C and Infections. Nutrients, 9(4), 339.
30. Wu, W., Li, R., Li, X., He, J., Jiang, S., Liu, S., & Yang, J. (2015). Quercetin as an Antiviral Agent Inhibits Influenza A Virus (IAV) Entry. Viruses, 8(1), 6.
31. Charan, J., Goyal, J. P., Saxena, D., & Yadav, P. (2012). Vitamin D for prevention of respiratory tract infections: A systematic review and meta-analysis. Journal of pharmacology & pharmacotherapeutics, 3(4), 300–303. 
32. Vorilhon, P., Arpajou, B., Vaillant Roussel, H. et al. Efficacy of vitamin C for the prevention and treatment of upper respiratory tract infection. A meta-analysis in children. Eur J Clin Pharmacol 75, 303–311 (2019).
33. Raposo, S., Fondell, E., Ström, P. et al. Intake of vitamin C, vitamin E, selenium, zinc and polyunsaturated fatty acids and upper respiratory tract infection—a prospective cohort study. Eur J Clin Nutr 71, 450–457 (2017).
34. Lewis, E.D., Meydani, S.N. and Wu, D. (2019), Regulatory role of vitamin E in the immune system and inflammation. IUBMB Life, 71: 487-494. doi:10.1002/iub.1976.
35. Harthill, M. Review: Micronutrient Selenium Deficiency Influences Evolution of Some Viral Infectious Diseases. Biol Trace Elem Res 143, 1325–1336 (2011).
36. Michelle Science, Jennie Johnstone, Daniel E. Roth, Gordon Guyatt, Mark Loeb. Zinc for the treatment of the common cold: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, CMAJ Jul 2012, 184 (10) E551-E561; DOI: 10.1503/cmaj.111990.
37. Hao  Q, Dong  BR, Wu T. Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 2. Art. No.: CD006895. 
38. The laatste richtlijnen van het CDC (Centers of Disease Control)